6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Haziran 2012 tarihinde yasalaştı. Yasanın bazı maddeleri yürürlüğe girerken iş sağlığı ve güvenliği konusunda işverenlere ciddi yaptırımlar getirecek maddelerin bazıları 01 Ocak 2013 tarihinden itibaren yürürlüğe girmeye başlayacak.
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Yasasının yürürlüğe tam olarak girmesinden sonra tüm iş ve işyerleri, iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uymak zorunda. Mevcut sistemde çalışan sayısı 50’nin üzerinde olan işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği uygulanırken yeni yasayla birlikte artık 01.01.2013 tarihinden itibaren kamu kurumları da dahil olmak üzere 1 çalışan dahi olsa işyerlerinin tamamında iş sağlığı ve güvenliği uygulamasına geçilecek.
Makine Mühendisi ve aynı zamanda İş Güvenliği Uzmanı olan Yusuf Topal, İş Sağlığı ve Güvenliği konusunun 1974 yılında gündeme alınan bir konu olduğunu ve bununla ilgili çeşitli mevzuatların olduğunu ancak 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile yasal zeminin sağlamlaştırılmaya çalışıldığını söyledi. Topal; İş sağlığı ve güvenliği konusunda 2003 yılında bir dizi yönetmelik çıkarılmasına rağmen hazırlanan bu yönetmelikler konunun muhatabı olan birimlerle koordine edilmeden yapıldığından ciddi anlamda karmaşıklar oluştu ve sonuçta Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı bu karmaşayı ortadan kaldırmak için 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununu çıkardı.
10 VE DAHA FAZLA İŞÇİSİ OLAN HİZMET SATIN ALACAK
Bu yasayla İş sağlığı güvenliğinin yasal zemininin sağlamlaştırılması adına ciddi bir adım atılmış oldu. Yasa 30 Haziran 2012 tarihi itibariyle çıktı ve Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girdi. Ancak kanunun bir çok maddesi 01 Ocak 2013 tarihinden itibaren, bazıları 01 Temmuz 2013 tarihinden ve bazı maddeleri de daha ileriki dönemlerde yürürlüğe girecek. 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu bütün kamu kurumları ile özel sektör iş yerlerini kapsamaktadır. Bu yasayla birlikte 1-9 arası kişi çalıştıran kuruluşların iş sağlığı ve güvenliği hizmeti devlet tarafından karşılanacak. 10-49 arasında sigortalı işçi çalıştıran işverenler ise bu hizmetleri kendilerini temin ederek giderlerini kendileri karşılayacak. 50 ve yukarısında işçi çalıştıran işverenler ise zaten mevcut haliyle bu hizmeti aldıklarından durumlarında herhangi bir değişiklik olmayacak.
10 ve daha fazla işçisi olanlar iş sağlığı güvenliği elemanı çalıştıracak veya bu hizmeti veren şirketlerden hizmet alacaklar. 10-49 kişi ile 50 ve üzerinde işçi çalıştıran işyerlerinde “az tehlikeli”, “tehlikeli” ve “çok tehlikeli” şeklinde sınıflandırma yapılacak. Şimdiye kadar 50 ve üzeri işçi çalıştıran yerler için geçerli olan iş sağlığı ve güvenliği kuralları artık her işyeri için geçerli olacak. 50 işçisi olan daimi uzman barındıracak, ama 50’den az olanlar bürosu olan uzmanlardan hizmet alacak. İş kazası ve meslek hastalığı meydana gelmesi halinde de uzmanların sorumluluğu olacak. Uzman istihdam etmeyen veya sözleşme yapmayan işverenler ise sorumluluğu üzerlerinden atamayacaklar.
1-9 İŞÇİSİ OLAN İŞVERENLERDEN PARA ÇIKMAYACAK
Çalışan sayısı 1-9 arası olan işyerlerinin aylık iş sağlığı ve güvenliği ödemelerini devlet üstlenecek, bu işyerlerinin cebinden para çıkmayacak. Çalışma Bakanlığı da bu işyerlerindeki iş sağlığı güvenliğini denetlemek üzere, iş sağlığı güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi görevlendirecek. Tüm parasını da işverenin kaçak işçi çalıştırmaması ve ücretlerini gerçek tutardan göstermesi şartıyla SGK’nın bütçesine konulacak paradan ödeyecekler. Bakkal, manav, berber, apartman yönetimlerinin cebinden ilave para çıkmayacak.
TEHLİKELİ SINIFINDAN OLAN İŞVERENLER İÇİN TARİH 01 OCAK 2013
01 Ocak 2013 tarihi itibariyle “çok tehlikeli” sınıfında olan kuruluşların tamamı artık iş sağlığı ve güvenliği hizmeti almak zorunda. “Tehlikeli” grubunda olanlar için bu tarih 01 Temmuz 2013 iken “az tehlikeli” olan işyerleri için ise tarih 01 Temmuz 2014. Ancak bu işlerin hayata geçmesinin yanı sıra alt yapının hazır olmaması gibi ciddi bir sorun var. 50’nin altında işçi çalıştıran firmalara bu hizmetin nasıl sunulacağı ile ilgili ciddi sıkıntılar olduğunu düşünüyorum. İşverenlerin bu konuda yapması gereken iş güvenliği konusunda İş güvenliği uzmanı, iş sağlığı konusunda ise İşyeri hekimi bularak bunlardan destek alması gerekmektedir.
KANUNUN UYGULANMASINDA CİDDİ SIKINTILAR MEVCUT
6331 sayılı yasa yürürlüğe girmesine rağmen henüz bunun uygulanmasına yönelik yönetmelikler çıkmadığı için yasanın uygulanması ile ilgili ciddi sıkıntılar var. Özellikle çok tehlikeli grup statüsünde olan, 50’nin altında işçi çalıştıran işverenler bu uygulamaya 01 Ocak 2013 tarihinden itibaren geçeceğinden bu işverenleri çok ciddi sıkıntılar bekliyor. İş güvenliğinin nasıl çözümleneceği konusunda şu an bir mevzuat yayımlanmış değil. İş sağlığı konusunda ise aile hekimlerinin 10 kişinin altında işçi çalıştıran kuruluşlara verileceği, 10 ile 50 arasında işçi çalıştıran kuruluşlara İl Sağlık Müdürlüğü, 50’nin üstündekiler de dışarıdan hizmet sağlamak suretiyle bu işi çözecekler gibi bir duyum söz konusu. Ancak İl Sağlık Müdürlüğünün bu kadar çok kuruluşa hizmet verecek alt yapısının olduğunu düşünmüyorum. Diğer bir konu ise Aile Hekimleri doğrudan bu hizmetİ verebilecekler ise işyeri hekimliğine ne gerek var. Yasa çıktı ancak yeni yönetmeliklerin şu an için ne getireceğini henüz bilmiyoruz.
KAPSAM DIŞI İŞ VE İŞYERLERİ
Fabrika, bakım merkezi, dikimevi ve benzeri işyerlerindekiler hariç Türk Silahlı Kuvvetleri, genel kolluk kuvvetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığı’nın faaliyetleri. Afet ve acil durum birimlerinin müdahale faaliyetleri. Ev hizmetleri. Çalışan istihdam etmeksizin kendi nam ve hesabına mal ve hizmet üretimi yapanlar. Hükümlü ve tutuklulara yönelik infaz hizmetleri sırasında, iyileştirme kapsamında yapılan işyurdu, eğitim, güvenlik ve meslek edindirme faaliyetleri iş sağlığı ve güvenliği kapsamı dışında tutulacak.
ALIŞKANLIKLAR İŞ GÜVENLİĞİNİN EN BÜYÜK DÜŞMANI
İş güvenliği konusunda özellikle 1-9 arası işçi çalıştıran işverenler en riskli grup arasında. Bu işyerlerinde çalışanlar alışkanlıkları nedeniyle iş güvenliği konusunda ciddi zafiyetler oluşturuyor ve iş kazalarının çok büyük bir kısmı da bu işyerlerinde gerçekleşiyor.
ÇOK SAYIDA İŞ GÜVENLİĞİ UZMANINA İHTİYAÇ DUYULMAKTADIR
Mühendisler, Teknik öğretmenler ile Fen Edebiyat Fakültelerinde Kimya ve Fizik mezunu olanlar İş Güvenliği Uzmanı olabilmektedirler. Çalışma Bakanlığı bugüne kadar İş Sağlığı ve Güvenliği uzmanlığı için üç kategori belirledi. A, B ve C sınıfı uzmanlık belgesi alabilmenin şartlarını ve çalışma alanlarını da belirledi. Bakanlık açtığı kurslardan 4 bin 500 uzmana belge verdi, ama bu belgelerin büyük bir kısmı Danıştay tarafından iptal edildi. Bu kanunun tam anlamıyla uygulanmaya başlanmasıyla birlikte çok ciddi rakamlarda iş güvenliği uzmanına ihtiyaç duyulacaktır. İş Güvenliği konusu herkesin rant elde etmek istediği bir kapı haline geldi ve şu an için daha önce belge verilen ve sonradan belgesi iptal edilen, mahkeme kararıyla geri belgesini alan bir çok kişi var. Bu nedenle şu anda yasal olarak ne kadar iş güvenliği uzmanı olduğunu bilemiyorum. Ancak 6331 sayılı yasa bir zemindir ve bundan sonraki süreçte bu yasanın üzerine bazı hususlar inşa edilerek devam edecektir.
İş güvenliği konusunda bilgi aldığımız Topal, önümüzdeki süreçte konu ile ilgili alt yapı eksikliği çıkabileceğini belirterek Türkiye genelinde yeteri kadar İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanının olmadığına dikkat çekti.
