Kripto paralar, sanal para birimi olarak kullanılan ve herhangi bir fiziksel biçimde mevcut olmayan dijital varlıklardır. Kriptografi, yani şifreleme ile güvence altına alınmışlardır. Bu sayede örneğin; sahtecilik veya aynı kripto parayla birden fazla işlem yapmak anlamına gelen “çifte harcama” eylemi neredeyse imkânsız hale gelmiştir.
Dünyanın ilk kripto parası 2008 yılında oluşturulan Bitcoin’dir. Bitcoin’i, bugün sayıları yüzleri bulan çeşitlilikle diğer kripto para türleri takip etmiştir. Klasik anlamdaki para birimlerinin aksine, kripto para birimleri merkezi bir otorite tarafından verilmez. Bu özellik, yatırımcıları için kripto paraların belki de en çekici yanıdır. Çünkü bu şekilde kripto paraların büyük bir kısmı hükümet düzenlemelerinden veya manipülasyonlarından muaf kalır.
Kripto para kavramı aslında uzun yıllardır hayatımızdaydı. Örneğin, banka kartlarıyla, sanal kartlarla veya internet üzerinden yaptığımız her işlemde fiziki banknot yerine kripto paraları kullanıyorduk. Yapılan işlemler, bankalar arasında fiziki anlamda para transferi olmadan dijital temellerde yapılıyordu. Dolayısıyla bir bakış açısıyla, bu işlemlerde de kripto paralar kullanılıyordu. Çünkü söz konusu işlemler sonucunda finansal sistemlerde sadece rakamsal değişiklikler oluyordu. Yeni nesil kripto paralar ise temel olarak dijital işlemlerde kullanılmalarının yanında öncelikle fiziki olarak var olmamalarıyla atalarından ayrılmaktadır. Ayrıca yukarıda değindiğimiz gibi bir devlet veya kuruluşun kurallarına tabi olmamaları ve işlemlerin sistemde yer alan tüm birimlerin fikir birliği içinde yapılmasıyla geçmiş versiyonlardan farklıdır. Dünyadaki diğer para birimlerine nazaran bu kadar çok ilgi görmesinin ve sevilmesinin en temel nedeni ise dağıtık bir yapıda olmasıdır. Bu haliyle işlemler tek bir otoritenin kontrolüyle değil tüm kullanıcıların kontrolünden ve onayından geçerek gerçekleşmektedir. Bu özellik de, bu para biriminin daha güvenli olarak anılmasını sağlamaktadır.
Kripto para birimleri, madencilik adı verilen bir süreçle oluşturulur. Özel donanıma (hardware) sahip bireyler, verdikleri hizmetler karşılığında bir network (ağ) tarafından jetonlarla veya Bitcoin gibi kripto para birimleriyle ödüllendirilirler. Merkezi olmayan bu rekabetçi süreçte eğer çok fazla kişi bir madeni para çıkarmaya çalışırsa, networke yapılacak her yeni eklemeyle kâr elde etmek giderek daha zor hale gelecektir. Bu, limitli üretilebilecek Bitcoin’in zaman içinde artan popülaritesiyle değerinin artmasının temel nedenlerinden biridir.
Bitcoin, konuyla ilgili önceki iki makalemizde de değindiğimiz gibi, yukarıda verdiğimiz tanıma giren ilk kripto para birimidir. Onu, diğer kripto para birimlerinden ayıran ve Bitcoin’i günümüzde bir ‘para’ biçimi olarak kabul etmemizi sağlayan özellik ise piyasada fiziki paralar yerine kullanılabilir olmasıdır. Bugün, sayıları henüz çok olmasa da, hizmet sektöründeki büyük firmaların alternatifleri, örneğin Airbnb’nin Avrupa’daki rakibi 9flats.com veya bilinen hava yolu şirketlerinden olmayıp büyümek isteyen airBaltic gibi firmalar uzunca bir süredir Bitcoin’i işlemlerinde kabul etmektedir. Hatta Bitcoin’in değerinin gelecekte artacağı öngörüldüğünden bu firmalarla alışveriş yapanlar için “bugün için değilse bile gelecekte ‘meğer en pahalı tatili yapmışım’ diyebilirsiniz” esprisi yapılmaktadır.
“Bitcoin ve onu takip eden kripto para birimlerinin şekilde kullanımı finans dünyasında en aranan özelliği, yani güven duygusunu kullanıcıya vermektedir. Bu güven duygusu neticesinde zaman içinde bankalar, tüccarlar, kurumlar ve bireyler tarafından kabul görmesi ve işlem ayırımı olmadan her alanda kullanılabilecek hale gelmesi kuvvetle muhtemeldir. Dolayısıyla kripto paralar ne kadar hızlı ve ne kadar yaygın bir şekilde geçerli bir ödeme yöntemine dönüşürlerse o kadar değerli olarak algılanacaklardır.”
Dr. Genco Fas
