Prof Dr Hakkı Kazaz “Sağlıklı Sohbetler” Programının Konuğu Oldu
Narkoz Sağlık Dergisi’nin hazırladığı “Sağlıklı Sohbetler” Programında Mezine Sırakaya’nın konuğu SANKO Üniversitesi Hastanesi Kalp Damar Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Hakkı Kazaz oldu.
Prof. Dr. Hakkı Kazaz programda Covid-19’un kalp ve damar sağlığına etkileri hakkında merak edilen soruları yanıtladı. Prof Dr Hakkı Kazaz “Sağlıklı Sohbetler” Programının Konuğu Oldu
Covid-19 kalp ve damarlarında neler yapar?
Damar içi yaygın pıhtılaşma, damar yapısının bozulması ve hücresel seviyede yaygın kanama ve pıhtılaşma, aterosklerotik (damar sertliği plaklarında pıhtı oluşması yada kırılma olması ile ani kalp krizi, koroner damarlarda vazospazm, pulmoner (akciğer damarında) emboli yapabilir.
Bunların sonucunda da ani kalp krizi, ani ölüm, ciddi ritim problemleri, yüzeyel yada derin toplar damarlarda yaygın pıhtılaşma, atar damarlarda pıhtılaşma ile parmak bacak gibi uç organlarda gangren ve doku kaybına yol açabilir.
Bilinen bir kalp hastalığı olanların, olmayanlara göre Covid-19’a yakalanma riskinde bir artış var mıdır?
Covid-19’a yakalanma riski açısından önemli bir fark yoktur. Ancak yakalanan kişilerin enfeksiyon belirtilerini gösterme ve enfeksiyonu daha şiddetli yaşama riski mevcuttur. Ayrıca Covid-19 belirtilerinin şiddeti ile kalp hastalıklarının şiddeti arasında kesin bir ilişki yoktur. Ancak virüs yükü, inflamatuvar fırtınanın şiddeti ve kişinin immün direnci temel belirleyicilerdir.
Covid-19 enfeksiyonu aritmi ya da kalp krizi riskini arttırır mı?
İnflamatuvar fırtınaya bağlı olarak atriyal fibrilasyon, supraventriküler taşikardi, paroksismal atriyal taşikardi, ventriküler taşikardi gibi ritim problemlerini tetikleyip arttırabilmektedir. “Burgada sendromu” gibi özel ritim problemi bulunan hastalarda özellikle 38,5 derece üzerine çıkan ateş ani ölüm riski yaratan ölümcül aritmilere yol açabilmektedir.
Aynı zamanda damar sertliği plaklarında ani lipit birikimi, plakların rüptüre (ani parçalanması) olması, damar sertliği plaklarının üzerinde ani pıhtı oluşması ve oturması, kalp damarları koroner arterlerde ani vazospazm (damarın kasılıp yüzde 90’a kadar daralması) ile kalp krizi riskini artırmaktadır. Bu nedenle bu kötü durumlardan korunmanın en önemli yolu Covid-19 ile infekte olmamak koruma tedbirlerine uyma ve zaman kaybetmeden kardiyoloji başvurma olası riskleri çok azaltacaktır.
Diyabet hastalığı ve hipertansiyon Covid-19 virüsüne yakalanma riskini arttırır mı?
Her iki hastalıkta virüs için ciddi risk unsurları arasında sayılmaktadır. Ancak hastalıkların her ikisi de tek başlarına kendileri virüs ile direkt ilişkili değildir. Diyabet hastaları genellikle belirli bir yaşın üstündedirler (60 yaş üstü gibi), aynı zamanda diyabete bağlı olarak kalp damar hastalıkları, böbrek problemleri, şah damarı tıkanıklıkları gibi ciddi yandaş hastalıkların bulunması nedeni ile vücudun savunma sisteminin zayıflamış olması Covid-19’a yakalanma ve riskli geçirme ihtimalini arttırmaktadır.
Hipertansiyon ise özellikle tedavide kullanılan virüsünde, hücrelerde etki etmesi için bağlandığı ‘converting enzim reseptörlerini’ etkileyen ilaçların kullanılması, reseptörlerin sayısını ve duyarlılığını arttırması nedeni ile virüse yakalanma ve hastalığı şiddetli geçirme riskini arttırdığı bilinmektedir.
Covid-19 enfeksiyonu riski veya enfeksiyonu geçirenlerde kalp ilaçlarını kesmeli mi ya da değiştirmeli mi?
Kalp hastalarında kullanılan ritim ilaçları, yetmezlik için kullanılan digoxin, beta-blokerler gibi ilaçları, kolesterol ilaçlarının, aspirin gibi kan sulandıran ilaçların kesilmesine ya da değiştirilmesine gerek yok. Ancak en çok korkulan ve sorulan sorulardan birisi ‘converting enzim ve reseptörlerini’ etkiyen ilaçlar bir yıldan uzun süredir kullanılıyorsa, reseptör üzerindeki etkilerinin en az 3-6 ay arasında olduğundan değişikliğe gidilmesinin herhangi bir risk azalmasına yol açmamaktadır. Ancak bir yıldan kısa süredir kullanılıyorsa doktorunuz ile iletişime geçerek değerlendirme yapılabilir ki, bunun gerekli olduğunu gösteren bilimsel bir veri bulunmamaktadır.
Kalp zarı hastalıkları = perikarditler açısından Covid-19 enfeksiyonu ile ilişki var mıdır?
Covid-19 enfeksiyonu ile perikard kalp zarı hastalıkları arasında bir ilişki saptanmamıştır. Kalp kası ve kalp damarları ile direkt etkisi olan virüs kalp zarı hastalıklarına bariz etkisi saptanmamıştır.
Altta yatan kalp hastalığı olan bireylerin Covid-19 enfeksiyonunda hayatı kaybetme riskinde artış yaratır mı?
Buradaki karşılaştırma hiç kalp hastalığı olmayan, tedavisi yapılmış ve kontrol altına alınmış kalp hastalığı olan bireyler ve tanısı konulmuş ama gerekli tedavi yapılmadan korku nedeni ile tedaviyi yaptırmayan bireylerin arasında olacak. İlk iki gurup arasında risk artışı yüzde 1-3 iken, üçüncü gurupta yani, koroner arterde tıkanıklık, müdahale gerektiren kapak hastalığı gibi aktif hastalığı olanlar tedavilerini yaptırmazlarsa, risk artışı ilk iki guruba göre 20-30 daha fazla olmaktadır.
Bir başka deyişle koroner arter tıkanıklığı nedeni ile bypass gereken hastaya bypass yapılmadan Covid-19 enfeksiyonuna yakalanması durumunda aynı hastanın koroner arter bypass cerrahisi yapıldıktan sonra enfeksiyona yakalanmasına göre risk 20- 30 kat daha fazladır. Bu nedenle de kalp hastalığı tanısı konulup da girişimsel tedavi gereken hastalarda vakit kaybetmeden bir an evvel tedavinin yapılması ciddi anlamda hayat riskini azaltır.
Bu yıl yaptırdığım pnömokok ve grip aşısı beni Covid-19’dan korur mu?
Kesinlikle korumaz. Bu aşıların gerekli risk guruplarında yapılma nedeni hayatı tehdit eden yandaş enfeksiyon riskini azaltarak vücut direncini yüksek tutmaktır. Bu nedenle, ‘ben aşılarımı oldum koruma tedbirlerini esnetebilirim’ diye düşünülmemelidir ki, bu ölümcül bir hata olabilir.
Covid-19 enfeksiyonu geçirip tedavisi tamamlanıp negatifleşen bağışıklandığı düşünülen kişilerde kalp damar hastalıkları açısından risk bitmiş midir?
Özellikle toplar damar tıkanıklıkları ve enfeksiyonları açısından olası riskli dönem enfeksiyon sonrasında 3-4 ay daha devam etmektedir. Bu nedenle varis, daha önce geçirilmiş tromboflebit ya da tıkanıklık öyküsü olan hastalarda koruma tedavileri dahi gerekebilir. Ayrıca hücresel seviyede virüs etkilerinin kesin olarak ne kadar sürede düzeldiği bilinmemektedir. Kalp ve damar hastalıkları anlamında saydığımız olası şikayetleri olanların hızlıca hastaneye başvurması önemlidir. Prof Dr Hakkı Kazaz “Sağlıklı Sohbetler” Programının Konuğu Oldu
Sigara içicisi olan bireyin sigarayı bırakması Covid-19 enfeksiyonu sırasında ölümcül akciğer ve kalp hasarı riskini azaltır mı?
Net olan bilgi Covid-19 enfeksiyonunda aktif sigara içicilerinde virüse bağlı kalp ve akciğer sorunları ile ölüm riski en az 10 kat daha fazladır. Teorik olarak sigarayı bırakınca hücresel olarak tam düzelme en az 2-3 yıl içinde olmaktadır.
Ancak aktif sigara içiciliğini risk olduğu için enfeksiyon olmadan bırakanlarda Covid-19 enfeksiyonu oluştuğunda riskin 1.5-2 kat azaldığını gösteren yayınlar mevcuttur. Bunun nedeni ise damar spazmının daha az olduğu, ayrıca inflematuvar fırtınanın hücreler etkilerine olumsuz etkilerindeki arttırıcı etkisinin ortadan kalkması ile olduğu düşünülmektedir.
Kalp ameliyatı geçirenler ya da kalp hastalığı olanlar covid aşısını yaptırmalı mı?
Covid aşısı ile kalp damar hastalıkları arasında bilinen herhangi bir ilişki rapor edilmemiştir. Ancak yüksek risk gurubunda olan hastalarımızın aşıyı yaptırarak koruma kalkanını güçlendirmeleri pandemi süresince hayati önem taşımaktadır. Bu nedenle tüm tedbirleri uygulamaya devam ederken aşılanma prosedürünü sıramız geldiğinde mutlaka yaptırmak hayati önem taşımaktadır
