Fahiş fiyat kök nedeni
Pandemi bahanesiyle fahiş fiyat diye bir şeyle karşılaştık. Fahiş fiyat hakkında herkes bir şey söyleyebilir. Ancak fahiş fiyat meselesinin kök nedenlerine indiğimizde kaşımızda rant ekonomisi çıkar. Fahiş fiyat kök nedeni
Modern iktisatta rant, arzı sabit olan üretim faktörlerine ilişkin kazançları ifade etmektedir. Peki arzı sabit ne demektir. Arz edilen şeyler çoğu kimse tarafından ürünlerin yetersiz üretimi olarak bilinir.
Esas neden arsaların arzlarıdır. Belediye yöneticilerinin arazileri imar planları ile düzenleyip arsa üretmeleri gerekmektedir. Karl Marx’ın Das Kapital isimli eserinin Kapitalist Sistemde Toprak Rantı başlığı altında incelediği bölümde bu konuyu geniş bir şekilde ele almıştır. Gaziantep Haber
Bu bölümde bahsedilen konu gerek şehir yöneticilerinin gerekse ülke yöneticilerinin vatandaşların kullanımına sunmaları gereken yeteri kadar arsanın ekonomiye kazandırılmaması sonucu ortaya arsa rantı çıkarılmasıdır. Ülkemiz de de bu sorun vardır.
Yeteri kadar arsa olmayınca mevcut arsalara sahip olanlar, arsa üzerine dükkanlar ve işyerleri yapmak suretiyle kiraya vermektedirler. Bu durum ise su-i istimale açık olduğundan yine yüksek kiralara sebebiyet vermektedirler. Yüksek kiralama ile dükkan veya işyeri kiralayan işyerleri kira tutarlarını mevcut pazarlamaya konu olan ürünlere yansıtmaktadırlar. Bu da ürünlerin fahiş fiyatla satılmasına sebebiyet vermektedir.
Aynı şekilde çiftçilerin ürettikleri ürünler içinde geçerlidir. Çiftçiler ürünlerini satacak pazaryeri sorunu nedeniyle toptancıların insafına bırakılmıştır. Sonunda marketler bu işlerden ikinci karlı olarak çıkmaktadır.
Fahiş fiyata sebep olan kök nedenleri sırasıyla belirtmek gerekirse;
- Hükümet veya yerel yöneticilerin yetersiz arsa üretimleri,
- Spekülatörlerin arsaları 3 yıldan fazla ellerinde bulundurmaları nedeniyle atıl arsa sorunları,
- Dükkan ve işyeri sahiplerinin yüksek kiralama su-i istimalleri
- Çiftçilerin ürünlerini satacak pazar yeri bulamayışları ve toptancı ve marketlerin fırsatçılıkları
Bu tip sorunları üst üste ekleyince de enflasyon kaçınılmaz olmaktadır. Basit bir yönetimsel karar ile çözülecek konular ülkenin tamamının ekonomisini bozmaktadır.
Ülkemizde bir bahane bulununca üzerine atladığımız konu ise pandemi var bu nedenle tedarikte zorlanıyoruz, bu bakımdan fiyatlar arttı demek çok basit bir bahanenin arkasında sığınmaktan başka bir şey değildir.
Bahsi geçen üç konuya çözüm ise,
- Arsa üretiminin nüfusa oranla yüzdesel olarak daha fazla arttırılması,
- Dükkan ve işyeri sahiplerinin kiralarının ülke genelinde sıkı takibinin yapılması,
- Atıl arsaların ekonomiye kazandırılması,
- Çiftlilere pazaryeri kurulması
Mevcut bilinenlerle fahiş fiyat sorununu çözemeyiz. Kök nedenleri inmek gerek.